Scatter Plot Yöntemiyle Davranış Analizi

Bir veri analisti olarak; veri analizinin daha tatmin olacağımız, daha mutlu bir hayat yaşamak için günlük hayatımızdaki uygulama alanlarını görmek benim için çok heyecan verici. 

2023 yılının çoğunu tamamladık. Yeni yıl için hedeflerinizi belirlediğiniz liste yapmış mıydınız? Yaptıysanız listelerinizi değerlendirme vakit de yaklaştı. Hedeflediğiniz edinimlerinizin de çoğunu tamamladıysanız ne mutlu size. Tebrikler! 

Belki de hedefleriniz doğrultusunda tahmininizden daha yavaş ilerliyorsunuz. Hiç sorun değil. Sizlere de tebrikler!  

Yoksa listeyi açmaya ve kontrol etmeye bile korkanlardan mısınız?  Bu da hiç sorun değil. Önümüzde birkaç ayımız daha var.  

Bu yazımda hedeflerimizi gerçekleştirmek için davranış geliştirme yöntemlerinden   bahsetmek istiyorum. Peki bunun veri bilimiyle ne ilgisi var? Aralarında nasıl bir ilişki olabilir ki?

Yazıma başlamadan önce, bu yazıya ilham olan kitaptan biraz bahsetmek istiyorum. Bu yazı BJ. Fogg tarafından yazılan Küçük Alışkanlıklar kitabından ilham alınarak yazılmıştır. Kitap, iyi alışkanlıklar edinmek veya kötü alışkanlıklardan kurtulmak için gereken pratik bilgilere yer vermekte. 

Atomlar nasıl moleküllerin yapı taşı ise, atomik alışkanlıklar da hayatımızda kayda değer sonuçlar elde etmek için kullanacağımız yapı taşlarıdır. Fogg, bu kitabında davranış formülünden ve bir alışkanlığı nasıl hayatımıza dahil edeceğimizden bahsediyor, bunu yaparken de davranış geliştirmenin bilimsel ve psikolojik boyutlarını da hesaba katıyor. Daha fazla bilgi edinmek için, BJ. Fogg’un kitabını okumanızı öneririm. Biz şimdi veri bilimiyle ilişkisine dönelim.

İlk adım tabii ki gideceğimiz yönü belirleyecek bir  hedef seçmek! 

Hedeflerimiz, iş ya da kişisel hayatımızla ilgili herhangi bir şey olabilir. Daha tatmin olacağımız bir iş, daha iyi bir veri bilimci olmak, daha sağlıklı beslenmek, sevdiklerinizle daha kaliteli zaman geçirmek... 
 

Motivasyon nedir?

BJ. Fogg’un kitabında da dediği gibi: Motivasyon bir işi yapmak isteme arzusudur. Eğer motivasyonumuz yüksek ise hedeflerimiz doğrultusunda zorlanmadan harekete geçeriz.

Fakat motivasyon, her zaman pek de güvenebileceğimiz bir kaynak değildir. Kimi günler motivasyonumuz yüksek, kimi günler ise düşüktür. Bu yüzdendir yeni yıl kararlarının sürdürülebilir olmaması. Planımızı yaparkenki motivasyon düzeyimiz ile günlük hayatın yoğunluğu ve koşuşturmacası içindeki motivasyon düzeyimiz farklıdır. Zamanla yapılacaklar listemizdeki maddeler büyümeye, üst üste yığılmaya başlar. Öyle bir zaman gelir ki listeye bakmak bile korkutucu bir hal alır. Motivasyon düşüklüğü, korku, üşenme… Her ne sebeple olursa olsun devam etmek yerine, en kolay çözüm olan yılın geri kalanında listemizi ve hedeflerimizi unutmayı seçeriz.

Peki motivasyonun yerine ne koyabiliriz? 

Cevap: Davranışlarımızı ve sistematik olmayı. 

Diyelim ki hedefiniz daha iyi bir veri analisti olmak. Ama takdir edersiniz ki bu çok soyut bir ifade. Bunu daha somut ve ölçülebilir hale getirelim. 

• Hangi yetkinliklere sahip olursanız daha iyi bir veri analisti olacağınızı düşünüyorsunuz? 
• Neleri öğrenmeniz lazım? 
• Neler yapmanız gerekiyor? 

Örneğin SQL, Excel,  Python ve veri görselleştirme tekniklerini öğrenmek; proje yapmak, makine öğrenmesi algoritmalarını öğrenmek…

Daha sonra ise her bir başlığı daha ulaşılabilir olan alt başlıklara bölelim: Örneğin SQL için kendinize bir yol haritası hazırlayabilirsiniz. 

Alt başlıklarınız şu şekilde olabilir: Temel SQL komutları, Aggregate fonksiyonlar, Group By, Having… 

Artık hedefimizi daha küçük hedeflere bölmüş olduk!

Sonraki adımımız bu küçük hedefleri gerçekleştirebilmek için gereken davranışları belirlemek. Burada önemli olan nokta, davranışın kolay veya zor olup olmadığını düşünmemek. Sadece hangi davranışlar olabilir, bu konuda beyin fırtınası yapıyoruz. Aklınıza gelen her şeyi yazın. Liste ne kadar çeşitli ve detaylı olursa o kadar iyi. 

Örneğin; eğitim almak, kitaplardan çalışmak, bir mentörle çalışmak, yüksek lisansa başlamak, bir çalışma grubuna katılmak, Kaggle’daki veri setleri ile çalışmak, öğrenilenler ile ilgili yazılar yazmak, her gün kütüphaneye gidip çalışmak, sabahları saat 5’te kalkıp çalışmak, öğle aralarında eğitim dinlemek… 

Hatta bunun için kendi akıl haritanızı yapabilirsiniz.

Şimdi geldik en önemli yere. Bu adımda, bir önceki adımda yaptığımız listedeki davranışları gruplandırıyoruz. Diğer bir deyişle davranış karımızı buluyoruz. Peki nedir davranış karı? Bir davranışın iki önemli özelliği vardır:

• Davranışın hedefimize etkisi
• Davranışı gerçekleştirmek için harcadığımız enerji.

Davranış karını aşağıdaki basit formülle hesaplayabiliriz:

Davranış karı = Davranışın hedefimize etkisi – Davranış için harcanan enerji
 

Burada istediğimiz şey davranış karımızın yüksek olmasıdır.  Diğer bir deyişle, davranışın hedefimize etkisinin büyük, davranışı gerçekleştirmek için harcadığımız enerjinin ise az olması. 

Örneğin, SQL öğrenmek hem yeni bir iş bulmamız hem de daha iyi bir veri analisti olmamız için gereken bir yetkinliktir. 

Davranış: Her gün 20 dakika SQL eğitimi dinlemek. 

Bu davranışının yeri, yukarıdaki grafiğin birinci bölgesinde (sağ üst) olacaktır. SQL öğrenmenin hedefimize etkisi yüksek ve her gün 20 dakika SQL eğitimi dinlemek için gereken enerji düşüktür. 

Davranış: SQL eğitimi dinlemek için her gün saat 5’te kalkmak.

SQL öğrenmenin etkisi, kişisel ve kariyer gelişimimizin üzerinde yüksek olsa da bunun için sabah saat 5’te kalkılması gibi bir senaryoda harcayacağımız enerji fazla olacak, bu da davranış karını negatif yönde etkileyecektir. O zaman bu davranışı grafiğin ikinci bölgesine (sol üst) koyabiliriz.

Bu şekilde devam ederek beyin fırtınasıyla bulduğumuz tüm davranışları listeliyoruz. Günün sonunda bizim için altın davranışlar, karı en yüksek olanlar yani birinci bölgedekiler (sağ üst) olmuş oluyor.  

Toparlayacak olursak, hayallerimizi sürdürülebilir sistemler kurarak gerçekleştirmek için yapmamız gerekenleri aşağıdaki gibi listeleyebiliriz: 

1. Hedef belirlemek,
2. Hedefi küçük, ölçülebilir parçalara bölmek,
3. Davranışları listelemek ve
4. Altın davranışları Scatter Plot yöntemiyle bulmak.

Artık hedef listenizde henüz başlayamadığınız davranışlar varsa Scatter Plot yöntemiyle size en çok fayda sağlayacak ve en az enerji ile gerçekleştirebileceklerinizi belirleyip yeni hedeflerinizin de üstünü çizebilirsiniz. Veri kariyerinizde sizlere en doğru yardımı yapacak mentor destekleri ile hedeflerinizi gerçekleştirmek isterseniz Miuul’un sunmuş olduğu kariyer yolculuklarına ve tekil eğitimlere göz atabilirsiniz.

Kaynaklar

Fogg, B. (2021). Küçük Alışkanlıklar (1st edition). Pegasus Yayınları.